Tensip zaptı ya da tensip tutanağı, bir dava açıldıktan sonra mahkeme tarafından ilk duruşmaya kadar yapılacak iş ve işlemlerin dosya üzerinden belirlenmesi amacıyla tutulan bir tutanaktır. UYAP Vatandaş sistemi veya E-Devlet üzerinden görüntülenen "Tensip zaptı hazırlandı" ifadesi dava dosyasının hâkim incelemesine sunulduğunu ve davayla ilgili ilk işlem adımlarının belirlediğini gösterir.
“Tensip” Kavramının Anlamı
Tensip kavramı, Arapça kökenli olup Türk Dil Kurumu’nun güncel Türkçe sözlüğünde karşılığı “yaraştırma” şeklinde düzenlenmiş “uygun görme” anlamına gelen bir kelimedir. Hukuki bir kavram olarak ise “açılmış olan davaya ilişkin olarak, davayı incelemekte olan mahkeme tarafından yürütülecek olan inceleme faaliyetlerine ilişkin saptama ve hükümleri barındıran, bir çeşit yol haritasıdır”.
Tensip Zaptı Hangi Aşamada Hazırlanır?
Tensip zaptı dava açıldıktan sonra ve ilk duruşmadan önce hazırlanır. Hukuk davalarında birkaç gün içerisinde hazırlanırken, ceza davalarında iddianamenin kabulü sürecinin akabinde iki üç haftalık bir zaman dilimi içerisinde hazırlandığı söylenebilir. Bu sürelere ilişkin kesinlik bulunmamakla beraber mahkemenin yoğunluk durumuna göre değişebilmektedir.
Hukuk Davalarında Tensip Zaptı
Tensip tutanağı, dava açılış tarihinden itibaren dava dosyasının hâkim incelemesine sunulduğu, açılış tarihi ile duruşma günü arasındaki dönemde tarafların dava dosyasının mevcut durumu hakkında bilgi edinmesini sağlayan bir yol haritası işlevindedir. Hukuk davalarında, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun bir şekilde ve yasal süreler geçirilmeksizin karşılıklı olarak dilekçelerin verilmesi ve ön inceleme aşaması için gerekli kararların alınabilmesine kolaylık sağlamaktadır.
Basit yargılama usulü ile görülen davalarda (Tüketici Mahkemeleri, İcra Mahkemeleri, İş Mahkemeleri, Sulh Hukuk Mahkemelerinde görülen davalar vb.) tensip zaptının düzenlenmesi ile birlikte duruşma günü belirlenirken, yazılı yargılama usulü ile görülen davalarda (Aile Mahkemeleri, Asliye Ticaret Mahkemelerinde görülen davalar vb.) öncelikle tarafların dilekçelerinin birbirlerine gönderilerek cevaplanmasından sonra duruşma günü belirlenmektedir. Her iki usulde de duruşma gün ve saati mahkemece belirlendikten sonra davanın taraflarına davetiye gönderilerek bildirilir.
Ceza Davalarında Tensip Zaptı
Ağır Ceza Mahkemeleri, Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri, Sulh Ceza Hakimlikleri, Asliye Ceza Mahkemelerinde görülmekte olan ceza davaları esnasında düzenlenmiş tensip zaptı, ceza kovuşturmasının duruşma hazırlığı evresinde hazırlanan ve kovuşturmanın yol haritası niteliğini taşıyan bir ara karardır.
Tensip tutanağında alınan kararlar, ceza davasını sonlandırmayan ve esasa ilişkin olmayan sadece yargılamayı yönlendirmek amacıyla verilmiş ara kararlardır. Bir ceza davası yargılamasında düzenlenen tensip zaptında yargılamanın şemasını açığa çıkaracak işlemlerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu işlemler duruşma gününün belirlenmesi, tarafların duruşmaya çağırılması ve somut dosya durumuna göre diğer işlemlerden oluşmaktadır:
Sanık tutuklu değilse tebliğ olunacak çağrı kağıdında mazereti olmaksızın duruşmaya gelmediğinde zorla getirileceği ihtarı yazılır. Böyle bir bildirime çağrı kağıdında yer verilmedi ise sanığın zorla getirilmesi işlemi hukuka aykırı nitelik teşkil eder.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 195 inci maddesine göre ceza davasına konu suç yalnız veya birlikte adlî para cezasını veya müsadereyi gerektirmekte ise; sanık gelmese bile duruşma yapılabilecektir ve bu durum sanığa gönderilecek davetiyede bildirilir. Sanık duruşmaya gelmediği takdirde kolluk güçleri aracılığıyla zorla duruşmaya getirilmesi mümkün olmayacaktır.
Duruşma günü tutuklu bulunan sanığa da tebliğ olunur ve tensip zaptında sanığın duruşma günü hazır edilmesi için cezaevine yazı yazılmasına karar verilir.
Tensip zaptı ile tanık, bilirkişi gibi diğer ilgililerin de duruşmaya çağırılması ile birlikte soruşturma aşamasında varsa toplanmayan delillerin toplanmasına da karar verilebilir.
Aile Mahkemesi Süreçlerinde Kullanımı
Boşanma davalarında, tensip zaptı mahkemenin yoğunluk durumuna da bağlı olarak birkaç gün içerisinde düzenlenir. Tensip tutanağının düzenlenmesi ile dosyanın mahkeme hakimi tarafından incelendiği anlaşılmaktadır. Tensip tutanağı içeriğinde tarafların dilekçelerini sunmak üzere tabi oldukları süreler, delillerin nasıl ve ne şekilde sunulacağı ve masraf bedellerinin temin edilmesi gibi hususlara yer verilir.
Boşanma davaları esnasında mahkeme ayrıca tensip zaptında geçici velayet, tedbir nafakası, kişisel ilişki kurulması ve aile konutunun tahsisi gibi hususlarda da tedbiren karar verebilmektedir. Boşanma davaları, yazılı yargılama usulüne tabidir. Yazılı yargılama usulünde görülmekte olan davalarda duruşma günü kural olarak dilekçelerin karşılıklı olarak verilmesinden sonra belirlenmektedir.
Nafaka davaları, aile hukukundan doğan uyuşmazlıklardan olup Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 316 ncı maddesi uyarınca, her çeşit nafaka davası basit yargılama usulüne tabidir. Basit yargılama usulüne tabi davalarda düzenlenen tensip tutanağı duruşmaya kadar tamamlanması gereken iş ve işlemlerin yanında ön inceleme duruşmasının yapılacağı tarihi de barındırır.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 316 ncı maddesi, velayet davaları bakımından da basit yargılama usulünün uygulanacağını öngörmüştür. Bu nedenle de velayet davalarında dava dilekçesinin verilmesinin hemen ardından mahkeme tarafından düzenlenen tensip zaptı ile birlikte duruşma günü belirlenerek duruşma gününe kadar yapılması gereken iş ve işlemlere yer verilir.
Tensip Zaptı ile Duruşma Arasındaki İlişki
Tensip zaptı, duruşmanın hazırlık sürecini başlatır. Hâkim, tensip zaptı ile dava dosyasındaki eksikleri tespit eder ve tarafların bunları tamamlamasını ister. Tensip zaptı ile duruşma öncesi hazırlıklara ek olarak duruşma günü de belirlenebilir. Ancak tensip zaptı hazırlanmasına rağmen duruşma günü tensip tutanağı ile henüz belirlenmemiş olabilir. Zira yazılı yargılama usulüne tabi davalarda mahkemenin dilekçeler aşamasının sona ermesini beklemesi gerekmektedir.
Bu doğrultuda da davanın taraflarınca dava dilekçesi, cevap dilekçesi, cevaba cevap dilekçesi ve ikinci cevap dilekçesini vermelerinin akabinde ön inceleme duruşması için gün belirlenmesi daha isabetli olacaktır. Basit yargılama usulünün uygulandığı davalarda ise çoğunlukla tensip tutanağının düzenlenmesi ile duruşma günü belirlenmiş olmaktadır.
Tensip Zaptı Sonrası Ne Olur?
Tensip zaptı hazırlandıktan sonra tutanak taraflara tebligat yoluyla gönderilir. Taraflar tensip tutanağında belirlenen yükümlülükleri ve varsa eksikliklerin kendilerine verilen sürelerde tamamlamalıdır.
Örneğin; bir hukuk davası esnasında dava dilekçesi ve sunulacak eklerinin davalı tarafa tebliğ edilmesi akabinde tebliğ işleminden itibaren süresi içerisinde cevap dilekçesinin verilmesi davalı tarafın yükümlülüğünde olacaktır.
Cevap dilekçesinin süresi içerisinde verilmemesi halinde hukuken doğacak sonuçlar da yine tensip zaptı ile davalıya ihtar olunur. Bu nedenlerle de tarafların tebligat adreslerinin güncel ve doğru olması, dilekçelerde belirtilen adreslerin eksiksiz olarak yazılmış olması önem arz etmektedir.
Duruşma günü tensip zaptında belirlenmişse, taraflar belirtilen tarihte mahkemeye katılır. Tensip zaptı ile belirlenmiş olan veya belirlenmemiş ise mahkeme tarafından daha sonradan belirlenerek taraflara tebliğ yoluyla bildirilen duruşma gününde ilk duruşma yapılarak yargılama sürecinin aktif olarak devamlılığı sağlanır.
Tensip zaptında taraflara tanınan süre içerisinde delilleri sunulması, dilekçelere cevap verilmesi veya diğer gerekli işlemlerin yapılması gerekmektedir. Aksi halde süreler kaçırılabilir; usulde yapılan yanlışlıklar ve hatalar nedeniyle hak kaybı ve davanın aleyhe sonuçlanmasına sebebiyet verilebilir. Tüm bu nedenlerle bir avukattan profesyonel destek alınması önem kazanmaktadır.
Tensip Zaptı Nasıl ve Nereden Öğrenilir?
Tensip zaptı, UYAP Vatandaş Portalı ve e-Devlet üzerinden dava dosyasına giriş yapılarak görüntülenebilir. Dosyada avukat varsa, vekiliniz de UYAP Avukat Portalı üzerinden tensip zaptına ulaşabilir. Ayrıca fiziki tebligat yoluyla da taraflara gönderilmiş olacaktır.
Tensip Zaptı Örneği
T.C.
………
…... ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TENSİP TUTANAĞI
ESAS NO : …. Esas
HAKİM : ………. …….
KATİP : …. …..
DAVACI : …….
VEKİLİ : Av. Metin Berk GÖRÜNMEZ [……….] UETS
DAVALI : ………
DAVA : Haksız İşgal Tazminatı (Ecrimisil)
DAVA TARİHİ : …./…./…..
Mahkememize tevzi edilen dava dilekçesi mahkememiz esasının yukarıda belirtilen sırasına kaydı yapıldı.
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :
1-HMK'nun 119. maddesi gereği dava dilekçesinde bulunması zorunlu unsurları da içerdiğinden; DAVA DİLEKÇESİNİN KABULÜ'ne
2-HMK'nun 120. maddesi gereği gider avansının ödendiğinin tespitine,
3-Dava dilekçesinin HMK'nun 27 ve 122 maddesi uyarınca; davalı tarafa tebliğine, masrafın gider avansından karşılanmasına, davalıya çıkan tebligat evrakına dava dilekçesi ve tensip zaptının eklenmesine, tebligat zarfı üzerine HMK'nun 122 ve 127. maddeleri gereği dava dilekçesini kendisine tebliğinden itibaren 2 haftalık kesin süre içinde HMK'nun 129. Maddedeki unsurları içerir formatta dilekçe ile davaya cevaplarını usulü itirazlarını ve delillerini HMK 126. maddesi gereği davacı sayısı kadar suretleri ile davanın açılmış olduğu mahkemeye ibraz edebileceği, davalının 122. maddenin ikinci cümlesindeki iki haftalık kesin sürede cevap ve usuli itirazlarını ibraz etmezse HMK'nun 128. maddesi gereği davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü vakıaların tamamını inkar etmiş ve 131. maddesi gereği cevap dilekçesi verilir de ilk itirazları bildirmezse ilk itirazlardan vazgeçmiş sayılacağının, ayrıca HMK'nun 129/2. maddesi yollaması ile 121. maddeye göre cevap dilekçesinde gösterilen ve davalının elinde bulunan belgelerin asılları ile birlikte harç ve vergiye tabi olmaksızın davacı sayasından bir fazla düzenlenmiş örneklerini veya sadece örneklerinin mahkemeye verilmesi ve başka yerden getirtilecek belge ve dosyalar içinde bunların bulunabilmesini sağlayıcı açıklamanın yapılması ve ayrıca …. TL delil avansının mahkeme veznesine yatırması gerektiği,
4-Cevap dilekçesinde; HMK'nun 130. maddesinde gösterilen eksikliklerin bulunması halinde bu eksikliklerin 1 hafta içinde giderilmesi gerektiği ve aksi halde cevap dilekçesinin verilmemiş sayılacağının davalı tarafa tebliğine, masrafın yatırılmış ise delil avansından yatırılmamış ise gider avansından karşılanmasına,
5-Davalının HMK'nun 129. maddesi formatına uygun 122-127. maddelerdeki iki haftalık kesin sürede ibraz ettiği Cevap, delilleri ve ilk itirazlarını davacıya HMK'nun 136/1. maddesi gereği tebliğine, Davacıya çıkacak tebligat zarfı üzerine HMK'nun 136/1. maddesi gereği tebligatın kendisine tebliğinden itibaren 2 haftalık kesin sürede davalının cevap, delilleri ve ilk itirazlarına karşı cevaba cevap ve delillerini taraf sayısından bir fazlası suretiyle mahkemeye ibrazına, bunun yanında HMK'nun 121. maddesine göre dava dilekçesinde gösterilen ve davacının elinde bulundurulan ve dava dilekçesi ile birlikte henüz sunulmamış olan belgelerin asılları ile birlikte harç ve vergiye tabi olmaksızın davalı sayısından bir fazla düzenlenmiş örneklerinin veya sadece örneklerinin mahkemeye verilmesi ve başka yerden getirtilecek belgeler ve dosyalar içinde bunların bulunabilmesini sağlayıcı açıklamanın yapılmasına, tebligat masrafının yatırılmış ise delil avansından yatırılmamış ise gider avansından karşılanmasına,
6-Davacının cevaba cevap dilekçesini verilmesi halinde HMK'nun 136. Maddesi uyarınca; davacının cevaba cevap dilekçesi ve delillerini davalıya tebliğine, çıkacak tebligat zarfı üzerine HMK'nun 136. maddesi ikinci cümlesi gereği davacını cevaba cevabının ve delillerinin kendisine tebliğinden itibaren iki haftalık kesin süre içinde ikinci cevap dilekçesini verebileceği vermemesi halinde bundan vazgeçmiş sayılacağı hususunun şerh edilmesine masrafın gider avansından karşılanmasına,
7-HMK'nun 114. maddesinde düzenlenmiş dava şartında giderilmesi mümkün olan eksik bulunması halinde bu eksikliğin tamamlanması için taraflara iki haftalık kesin süre verilmesine, bu süre içinde dava şartı noksanlıklarının giderilmemesi halinde davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddedileceği hususunun ihtarına, masrafın gider avansından karşılanmasına,
8-Dilekçelerin karşılıklı olarak verilmesinden sonra HMK'nun 137.maddesi gereği ön inceleme yapılmasına,
9-Ön incelemenin HMK'nun 114. maddesindeki dava şartlarının ve 116. maddesindeki ilk itirazlar yönünden 138. maddeye göre dosya üzerinden veya 139. madde uyarınca duruşmalı olarak yapılmasına,
10-Dilekçelerin tamamlanmasından sonra ön incelemenin duruşmalı yapılıp yapılmayacağının karara bağlanmasına, ön incelemenin duruşmalı yapılmasına karar verilmesi halinde, 7251 sayılı kanunun 13/ç ve 14. Maddeleri ile 6100 sayılı HMK'nın 139. Maddesinde yapılan değişiklik gereğince çıkartılacak davetiyede aşağıdaki hususların bulunmasına,
''a) Duruşma davetiyesine ve sonuçlarına ilişkin diğer hususlar
b) Tarafların sulh için gerekli hazırlığı yapmaları
c) Duruşmaya sadece taraflardan birinin gelmesi ve yargılamaya devam etmek istemesi durumunda gelmeyen tarafın yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemeyeceği
d) Davetiyenin tebliğinden itibaren 2 haftalık kesin süre içinde tarafların dilekçelerinde gösterdikleri, ancak henüz sunmadıkları belgeleri mahkemeye sunmaları veya başka yerden getirtilecek belgelerin getirtilebilmesi amacıyla gereken açıklamayı yapmaları, bu hususların verilen süre içinde yerine getirilmemesi halinde o delile dayanmaktan vazgeçmiş sayılacaklarına karar verileceği '' hususunun ihtarına, yapılan ihtara rağmen dilekçelerinde gösterdikleri belgeleri sunmayan veya belgelerin getirtilmesi için gerekli açıklamayı yapmayan tarafın bu delillere dayanmaktan vazgeçmiş sayılacağının ihtarına,
11-Ön incelemede yargılamaya devam edilmesine karar verilmesi halinde ön incelemenin sonunda ya da daha sonra HMK’nın 144. md. Gereği tahkikat duruşması için gün verileceğine,
12-…… Tapu Müdürlüğü'ne müzekkere yazılarak; …İli, … İlçesi, .. , …pafta, … ada, … parsel sayılı, .., . …. bağımsız bölüm numaralı taşınmazın güncel tapu kaydı ile tapu kütük sayfasının okunaklı suretinin mahkememize gönderilmesinin istenilmesine,
13-….. Kadastro Müdürlüğü'ne müzekkere yazılarak; …İli, … İlçesi, .. , …pafta, … ada, … parsel sayılı, .., . …. bağımsız bölüm numaralı taşınmazın komşularını da gösterir şekilde geniş çaplı krokilerinin mahkememize gönderilmesinin istenmesine,
14…. …… ve …….'a ayrı ayrı müzekkere yazılarak; …İli, … İlçesi, .. , …pafta, … ada, … parsel sayılı, .., . …. bağımsız bölüm numaralı taşınmazın …… yıllarına ilişkin abonelik kayıtları ile tüketim miktarları, tüketim bedelleri ve ödemelerin kimin tarafından yapıldığını gösteren belgelerin okunaklı suretlerinin mahkememize gönderilmesinin istenilmesine,
Dair dosya üzerinden yapılan inceleme sonunda karar verildi. …./…./….
Tensip Zaptı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Tensip zaptı nedir, ne işe yarar?
Tensip zaptı, dava açıldıktan sonra mahkemenin yol haritasını belirleyen ve ilk duruşmaya kadar yapılması gereken işlemleri gösteren belgedir.
Tensip zaptı düzenlendikten sonra ne olur?
Düzenlenen tensip zaptı PTT kanalıyla taraflara tebliğ edilir. Taraflar kendilerine verilen yükümlülükleri tebliğ aldıktan sonra tebliğ tarihinden itibaren kendilerine verilen süre içerisinde tamamlarken mahkeme tarafından da diğer eksiklikler giderilir; resmî kurumlara yazılması gereken müzekkereler yazılır. Başka bir ifade ile duruşmaya hazırlık süreci başlar. Eğer duruşma tarihi tensip zaptı ile belirlenmiş ise belirtilen günde duruşma yapılır.
Tensip zaptı duruşma yerine geçer mi?
Hayır. Tensip zaptı duruşma yerine geçmez ancak duruşmanın yapılabilmesi ve yargılamanın aktif kısmına geçilebilmesi için gerekli ön hazırlığı içerir.
Tensip zaptında duruşma tarihi belirtilir mi?
Çoğu zaman evet. Ancak bazı durumlarda dilekçeler aşaması veya eksiklikler tamamlandıktan sonra tarih belirlenir.
Tensip zaptı olmadan dava görülür mü?
Tensip zaptı, usul kanunlarında düzenlenmiş olmaması nedeniyle kanuni bir zorunluluk olmamakla beraber yargılama kültürümüzün bir parçası olmuştur. Yargılama sürecinin yol haritasını çizmesi ve eksikliklerin dosya üzerinden tespit edilerek ilk duruşmaya kadar ön hazırlığın tamamlanmış olması bakımından yararlı bir uygulama olarak uzun zamandır başvurulan yargısal bir alışkanlıktır.
Tensip zaptı taraflara nasıl bildirilir?
Mahkeme tarafından tarafların fiziki adreslerine gönderilecek tebligat yoluyla bildirilmektedir. Bunun dışında, UYAP Vatandaş Portal veya e-devlet üzerinden yapılacak kontrollerde de görüntülenebilecektir.
Ceza davalarında tensip zaptı ne zaman hazırlanır?
İddianame mahkemece kabul edildikten sonra tensip zaptı düzenlenir.
Tensip zaptı dava sürecini nasıl etkiler?
Davanın nasıl yürütüleceğini belirleyen yol haritasıdır. Sürecin takvimi ve hazırlık işleri bu belgeyle başlatılır.